Hisse Senedi Zayii Durumunda Yapılması Gerekenler

Hisse Senedi Zayi Davası: Kayıp veya Çalınan Hisse Senetleriniz İçin Hukuki Çözüm

Hisse senetleri, yatırımcılar için önemli birer değerdir. Ancak, çeşitli nedenlerle hisse senetlerinin kaybolması, çalınması veya zayi olması gibi durumlarla karşılaşılabilir. Bu tür durumlarda, hisse senedi sahiplerinin haklarını korumak ve hisseler üzerindeki tasarruf yetkilerini yeniden kazanmak için başvurabilecekleri hukuki bir yol bulunmaktadır: Hisse Senedi Zayi Davası. Bu makalede, hisse senedi zayi davasının ne olduğunu, hangi durumlarda açılabileceğini, dava sürecini ve dikkat edilmesi gereken önemli noktaları inceleyeceğiz.

Hisse Senedi Zayi Kavramı ve Nedenleri:

Hisse senedi zayi, bir hisse senedinin sahibinin iradesi dışında elinden çıkması, kaybolması, çalınması, yanması, yırtılması veya okunamaz hale gelmesi gibi durumlarda söz konusu olur. Zayi durumları genellikle aşağıdaki nedenlerle ortaya çıkabilir:

• Kaybolma: Hisse senedinin fiziki olarak bulunduğu yerden bilinmeyen bir nedenle kaybolması.
• Çalınma: Hisse senedinin yetkisiz kişiler tarafından alınması.
• Yangın veya Sel Gibi Doğal Afetler: Hisse senedinin bulunduğu yerin zarar görmesi sonucu kullanılamaz hale gelmesi.
• Yırtılma veya Okunamaz Hale Gelme: Hisse senedinin fiziksel bütünlüğünün bozulması veya üzerindeki bilgilerin okunamaması.

Hisse Senedi Zayi Davasının Hukuki Dayanağı:

Hisse senedi zayi davalarının temel hukuki dayanağı, Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) kıymetli evraka ilişkin genel hükümleri ile anonim şirketlere özgü hükümleri ve Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) zilyetliğin korunmasına ilişkin hükümleridir. Özellikle TTK’nın zayi ve iptal hükümlerine başvurulur.

Hisse Senedi Zayi Davası Açma Şartları:

Bir hisse senedi sahibi, zayi durumunda haklarını korumak için aşağıdaki şartların varlığı halinde zayi davası açabilir:

1. Kıymetli Evrak Niteliği: Zayi olan belgenin hisse senedi niteliğinde bir kıymetli evrak olması gerekmektedir. Ayrıca senette yer alan hakkın halen mevcut olması gerekmektedir.
2. Zayi Halinin Meydana Gelmesi: Hisse senedinin yukarıda belirtilen şekillerde zayi olmuş olması gerekmektedir.
3. İptal Talep Edenin Hak Sahibi Olması: Davacının senetteki hakkın alacaklısı, hisse senedinin sahibi olması gerekmektedir.
4. Zilyetliğin Kaybı: Hisse senedi sahibinin, iradesi dışında hisse senedi üzerindeki zilyetliğini kaybetmiş olması gerekmektedir.
5. İspat Yükümlülüğü: Davayı açan taraf (hisse senedi sahibi), hisse senedinin kendisine ait olduğunu ve zayi olduğunu ispatlamakla yükümlüdür. Bu ispat, hisse senedinin fotokopisi, noter tasdikli devir belgesi, şirket kayıtları veya tanık beyanları gibi delillerle yapılabilir.

Hisse Senedi Zayi Davası Süreci:

Hisse senedi zayi durumunda, uygulamada en çok görülen dava türü hisse senedinin iptali talepli davadır. Hisse senedinin zayi sebebiyle iptal davası TTK 651. ve 652. Maddelerde düzenlenmiştir:

E) İptal kararı

I – Şartları

MADDE 651- (1) Kıymetli evrak zayi olduğu takdirde mahkeme tarafından iptaline karar verilebilir. (2) Kıymetli evrakın zayi olduğu veya zıyaın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi, senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir.

II – Hükümleri

MADDE 652- (1) İptal kararı üzerine hak sahibi hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir.

(2) Bunun dışında iptal usulü ve hükümleri hakkında, kıymetli evrakın çeşitli türlerine ilişkin özel hükümler uygulanır.

Hisse senedi zayi davası genellikle aşağıdaki adımları içerir:

1. Mahkemeye Başvuru: Zayi olan hisse senedi sahibi veya avukatı tarafından yetkili mahkemeye bir dava dilekçesi sunulur. Dilekçede, zayi olayının nasıl gerçekleştiği, hisse senedinin mümkün olduğunca ayrıntılı bir şekilde tanımlanması (seri numarası, adedi, nominal değeri, ihraç eden şirket vb.) ve iptal talebi belirtilir. Dava hasımsız olarak açılır. İlan masrafları davayı açan tarafça karşılanır.

Olası Sorun: Hisse senedinin seri numarası veya diğer ayırt edici özelliklerinin tam olarak bilinmemesi dava sürecini zorlaştırabilir. Bu durumda, şirket kayıtlarından bilgi edinmeye çalışmak veya diğer delilleri güçlendirmek gerekebilir.

2. İlan: Mahkeme, zayi olduğu iddia edilen hisse senedinin iptali için ilan yapılmasına karar verebilir. Bu ilan genellikle Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ve uygun görülen diğer yayın organlarında (örneğin, ulusal gazeteler) yayımlanır. İlanda, hisse senedini elinde bulunduran kişilerin belirli bir süre (genellikle ilk ilan tarihinden itibaren 6 ay) içinde mahkemeye başvurarak hak iddia etmeleri gerektiği belirtilir. İlanın amacı, hisse senedini elinde bulunduran iyi niyetli üçüncü kişilerin haklarını korumaktır.
3. Bekleme Süresi: İlanda belirtilen süre boyunca, hisse senedini bulan veya elinde bulunduran kişilerin mahkemeye başvurması beklenir. İlan süresi içinde bir veya birden fazla kişi, zayi olan hisse senedinin kendilerinde olduğunu iddia ederek mahkemeye başvurabilir. Bu durumda mahkeme, hak iddiasında bulunan kişilerin iddialarını ve sundukları delilleri değerlendirir. Gerekirse tanık dinleyebilir veya bilirkişi incelemesi yaptırabilir.
4. Hak İddiası Olmaması veya Haksız İddia: İlan süresi içinde herhangi bir hak iddiasında bulunulmaması veya yapılan iddianın mahkeme tarafından haksız bulunması durumunda, mahkeme hisse senedinin iptaline karar verir.
5. İptal Kararı: İlan süresi içinde haklı bir iddia ortaya çıkmaması veya mahkemenin yapılan iddiaları reddetmesi halinde, mahkeme hisse senedinin iptaline karar verir. Mahkemenin hisse senedinin iptaline ilişkin kararı kesinleştikten sonra, zayi olan hisse senedi hukuken geçersiz hale gelir. İptal kararı kesinleştikten sonra, zayi olan hisse senedi artık hukuken hiçbir hüküm ifade etmez. Üzerindeki tüm haklar sona erer.
6. Yeni Hisse Senedi Talebi: İptal kararı kesinleşen hisse senedi sahibi, ilgili anonim şirkete başvurarak zayi olan hisseleri yerine yeni hisse senetleri düzenlenmesini talep edebilir. Şirket, mahkeme kararına istinaden yeni hisse senetlerini düzenleyerek sahibine teslim eder.

Yetkili Mahkeme:

Hisse senedi zayi davalarında yetkili mahkeme, davayı açan kişinin yerleşim yeri veya anonim şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesidir.

Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar:

• Hızlı Hareket Etmek: Hisse senedinin zayi olması durumunda, hak kaybını önlemek için vakit kaybetmeden hukuki süreci başlatmak önemlidir.
• Doğru ve Eksiksiz Bilgi Vermek: Dava dilekçesinde ve mahkemeye sunulan diğer belgelerde hisse senedi ve zayi olayı ile ilgili doğru ve eksiksiz bilgi verilmesi gereklidir.
• Delilleri Saklamak: Hisse senedinin sahibi olduğunu ve zayi olduğunu gösteren her türlü belge ve bilgiyi (fotokopi, devir sözleşmesi, şirket kayıtları vb.) saklamak önemlidir.
• İlan Sürecini Takip Etmek: Mahkeme tarafından yapılan ilanların takip edilmesi ve ilan süresinin beklenmesi gereklidir.
• Anonim Şirketle İletişim: Dava sürecinde ve sonrasında ilgili anonim şirketle iletişim halinde olmak önemlidir.
• Avukattan Danışmanlık Almak: Hisse senedinin zayi davasının, alanında uzman bir avukat tarafından takip edilmesi son derece önemlidir. Çünkü uzmanlık alanı gerektiren bir dava türüdür. Dava sürecindeki eksikliklerin olması kişilerin hak kaybı yaşamasına sebep olabilmektedir. Bu sebeple süreç hakkında, alanında uzman bir avukattan hukuki destek alınması gerekmektedir.
• Zamanaşımı: Hisse senedi zayi davası açma konusunda özel bir zamanaşımı süresi Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilmemiştir. Ancak, genel zamanaşımı hükümleri (Borçlar Kanunu’ndaki 10 yıllık genel zamanaşımı süresi) dikkate alınmalıdır. Zayi olayının üzerinden uzun bir süre geçmesi, ispat güçlüğü yaratabileceği için davanın geciktirilmemesi önemlidir.

Sonuç:

Hisse senedi zayi davası, kayıp veya çalınan hisse senetlerinin hukuken iptal edilerek sahiplerinin haklarını yeniden kazanmalarını sağlayan önemli bir hukuki mekanizmadır. Bu süreç, belirli şartların yerine getirilmesi ve yasal prosedürlerin takip edilmesi ile işler. Hisse senedi zayi yaşayan yatırımcıların, haklarını korumak için bir avukata danışarak doğru adımları atmaları önemlidir.

Av. Ceyda ÇELİK AKSOY Hukuk Bürosu olarak, sermaye piyasası hukuku alanındaki bilgi birikimimiz ve deneyimimizle hisse senedi zayi davalarında müvekkillerimize hukuki destek sağlamaktayız. Kayıp veya çalınan hisse senetlerinizle ilgili hukuki danışmanlık almak için web sitemizde bulunan iletişim bölümünden bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Not: Bu makale genel bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki tavsiye yerine geçmez. Somut hukuki sorunlarınız için bir avukata danışmanız önemlidir.